Grauwe hemel, grauwelich lûd…

Dêr yn ‘e fierte, krekt boppe de beammen út sjogge jimme de toer fan de Mariatsjerke yn Foudgum. Dêr moasten wy justerjûn hinne foar de teäterfoarstelling Grauwe Hemel, oer it libben fan François HaverSchmidt alias Piet Paaltjens. Dy ’t rûn 1860 as dominy wurke en wenne yn datselde Foudgum.

Yn myn stúdzjetiid stie de dichtbundel Snikken en Grimlachjes fan Piet Paaltjens op myn literatuerlist, mar eins wit ek net mear safolle oer dit boekje. Ik tink mear dat it fanwegen de omfang op de list stie… 

Dat ik dit boekje lêzen hie, wie net de oanlieding ta dizze besite. En ek net omdat de foarstelling in goeie resinsje krigen hie as omdat it sa moai tichtby wie. Nee, de oanlieding wie dat Frank meispile.

Frank de Wilt ha’k kennen leard yn myn tiid dat ik regisseur wie by de gesellige toanielploech fan Burdaard. Prachtige jierren wiene dat. Oan alle trije foarstellingen dy’t ik regissearre ha, die Frank mei. In talint. It wie dan ek gjin ferrassing dat hy by ien fan ús stikken troch it STAF nominearre waard as ien fan de meast talintfolle jonge spilers.

Ek yn de foarstelling de Grauwe Hemel spile Frank de stjerren fan dy himel. Prachtich om nei te sjen!

Mar ja, sa as hast altiten, lieten myn earen my wer yn de steek. Dat bliuwt in ferfelende handicap. It is dreech foar de lûdstechnisy om dêr rekken mei te hâlden, dat begryp ik ek wol. Mar ik tink dat der mei in pear lytse oanpassingen dochs hiel wat winst te heljen is.

Want wêrom koe ik by de bûtensênes alles wol goed ferstean? Dat gie sa bêst as wat. De lûdsboksen stiene bygelyks op earhichte, wilens se yn tsjerke fier boppe de minsken útstutsen. En ea sei in lûdsman ris tsjin my, dat hoecht net, want dêr boppe sitte gjin minsken…

Boppedat ha jo yn in tsjerke te krijen mei in oare akoestyk. It soe moai wêze at lûdsminsken dêr wat mear foarstúdzje fan meitsje soene. Ik tocht dat ik sûnder lûdsfersterking justerjûne mear ferstean soe as no mei…

Mar nettsjinsteande dit negative lûd, wie der dochs in protte moais te belibjen. Lokkich wist ik wêr’t it oer gie en koe ik troch it geweldige spul fan de trije akteurs it ferhaal goed folgje. En sa waard it dochs in prachtige jûne op in treflike lokaasje dy’t folop rjocht die oan dit moaie teätrale ferhaal fan Frans en Piet.

Ik bin frank… frans eh f=dat #@$% toetseboerd… FAN!

In 't Hollandsch zingt de jongling niet;

Die taal is ongeschikt;

Zij klinkt in de ooren van de min

Zoo ruw en ongelikt.

Ut: Snikken en Grimlachjes, Liefdeswraak fan Piet Paaltjens.

Sis it mei blommen…

De doarbel gie. Doe’t ik yn ‘e hal kaam, seach ik twa berneholtsje troch it rút kypjen. As wiene se op syk nei de bewenner dy’t mar lang wachte mei it iependwaan fan de foardoar…

Wat wolst ha?

Dat wie it earste dat se tsjin my seinen. Huh? Wier giet dit oer? Mar wat moat ik dan fan jimme ha? sa wie myn logyske reaksje. Wy ferkeapje blommen, sa reagearren se. Aha, lytse ûndernimmers dus. En wat mei dat dan wol net kostje? 

Sjoch, en se makken mei harren hannen en fingers rûntsjes, as it sa dik is kostet it ien euro. As it sa dik is, en dêrby hâlden se harren fingers wat fierder útelkoar, dan kostet it trije euro en is it sa dik en doe makken se in noch gruttere rûnte mei harren hannen, dan kostet it seis euro. Toe mar…

En hoe komme jimme oan dy blommen? Want ik krige sa’n idee dat ik myn eigen blommen werom keapje moast. Lear my dy lytse ûndernimmers kennen…

Ut de boarterstún, dêr groeie se. It haad fan de ferkeap lei alles keurich út. En derby swaaide hy mar mei syn hannen. Wol in bytsje nuver, want hy hie om ien hân in grutte mof. No ja, soe wol by syn outfit heare.

No, doch dan mar in boskje fan ien euro. Ik wie benijd…

En dêr fleagen se hinne. Nei harren skelter dy’t foar op ‘e dyk stie. Op it stuoltsje in hiele pôle grien guod. Hearken toch it, ik krij aanst in pôle gers… It duorre ek noch even, want de beide blommeferkeapers wiene drok yn diskusje hoe grut it bosk no wol wêze moast. Wilens sochten se ferskate blomstâlen byelkoar. It soe in pracht boeket wurde seach ik wol…

Doe’t se in boeket sa grut as it rûntsje fan harren earste fingers makke hiene, diene se der ek noch kreas in ilestykje om. En dêr kamen buorman en buorman oan. In pôle sloppe, blauwe en rôze stôlen meitôgjend. Wilens hie ik de euro al klear socht.

No jonges, dit is mar moai. Tanke wol! En ik pakte it hingjende spultsje rûgeljend oan. En hjir ha jimme de euro. Is dit wol in euro? Sa frege ik harren wat skoalmastereftich (ik koe it fansels wer net litte…) Jaaa! rôpen se yn koar, dat is in euro! En optein mei de opbringst fan dit fleurige boeket toffelden se wer nei harren skelter. Op nei de folgjende klant.

Doe’t ik yn de keuken de boel wat sortearre en yn de faas die, doe kaam ik der ek achter wêrom’t hy in mof oan de iene hân hie. De blauwe plantsjes wiene nochal wat stikelich. En hy woe fansels net syn hân fol nullen…

Tsjong… Tûk dat jongfolk fan tsjintwurdich…